Autor: Jabłońska Klaudia

Choroba Duhringa

Opryszczkowate zapalenie skóry jest skórną manifestacją celiakii. Choroba powoduje  swędzącą i pęcherzową wysypkę, która pojawia się zwykle na łokciach, kolanach i pośladkach. Choroba Duhringa i celiakia maja podobne podłoże genetyczne, zmiany w błonie śluzowej jelita cienkiego i odpowiedź autoimmunologiczną przeciwko transglutaminazie tkankowej  w surowicy i jelicie cienkim. Choroba Dhuringa cześciej występuje u mężczyzn niż u kobiet, ujawnia się najczęściej  pomiędzy 14. a 40. rokiem życia. Około 10 % pacjentów oprócz zmian skórnych ma również  objawy ze strony przewodu pokarmowego, spowodowane całkowitym lub niemal całkowitym brakiem kosmków jelitowych. Przeciwciała krążącej transglutaminazy tkankowej potwierdzają diagnozę, ale ich brak nie wyklucza choroby. Część chorych nie wytwarza przeciwciał charakterystycznych dla celiakii. Rozpoznanie DH potwierdza wykazanie ziarnistych złogów immunoglobuliny A w brodawkowatej skórze właściwej.

Objawy choroby Duhringa

• nasilenie świądu i pieczenia niewspółmierne w stosunku do relatywnie  łagodnego wyglądu zmian skórnych

• bardzo typowe występowanie  zmian w okolicy kości krzyżowej, na pośladkach i kolanach

• Występowanie w rodzinie celiakii

• Współwystępowanie zespołu złego wchłaniania

• Współwystępowanie defektów szkliwa zębowego  identycznych  jak u pacjentów  z celiakia

• Nasilenie zmian skórnych po spożyciu leków lub pokarmów  zawierających większe ilości jodu

Różnice między celiakią a opryszczkowatym zapaleniem skóry

Oryszczkowate zapalenie skóry   

• głównie dorośli , średni wiek około 50 lat

• Więcej chorych mężczyzn

• Wysypka ze złogami IgA-TG3

• Zanik kosmków jelitowych w 75%

• Autoprzeciwciała IgA-TG2 w surowicy  do 86%

• Autoprzeciwciała IgA-TG3 w surowicy do 86%

• Zapadalność malejąca

• Odpowiedz na dietę wolna, potrzebny lek w celu opanowania wysypki

• Rokowania długoterminowe na diecie bezglutenowej - bardzo dobre,  normalna jakość życia, śmiertelność oglólna zmniejszona

Celiakia

• dzieci i dorośli

•  wśród chorych dominują kobiety

• Wysypka ze złogami IgA-TG3 - brak

• Zanik kosmków jelitowych w 100%

• Autoprzeciwciała IgA-TG2 w surowicy 100 %

• Autoprzeciwciała IgA-TG3 w surowicy do 24 %

• Zapadalność wzrastająca

• Rokowania długoterminowe na diecie bezglutenowej - obniżona jakość życia , zwiększona śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny i chłoniaków

Podstawą leczenia choroby Duhringa jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej. Ustępowanie zmian skórnych następuje po około 6 miesiącach stosowania diety. Drugim elementem leczenia jest ograniczenie spożycia jodu  oraz włączenie dodatkowej farmakologii ( przy długotrwałym utrzymywaniu się uciążliwych objawów pomimo stosowania diety).

Alergia na pszenicę

Alergia na pszenicę  to inny rodzaj niepożądanej reakcji immunologicznej na białka zawarte w pszenicy i pokrewnych ziarnach, o różnych obrazach klinicznych w zależności od drogi narażenia. W tej sytuacji przeciwciała immunoglobuliny E (IgE) pośredniczą w odpowiedzi zapalnej na kilka białek alergennych [inhibitor alfa-amylazy/trypsyny, niespecyficzne białko przenoszące lipidy (nsLTP), gliadyny, gluteniny .

Alergia na pszenicę jest często mylona z celiakią a to dwie inne choroby.

W zależności od drogi narażenia na alergeny, alergie na pszenicę dzieli się na:

• astmę zawodową (astmę piekarską) i nieżyt nosa; 

• alergia pokarmowa, wpływająca na skórę, przewód pokarmowy lub drogi oddechowe; 

• anafilaksja powysiłkowa zależna od pszenicy

• pokrzywka kontaktowa. 

Spożywana pszenica może powodować alergie na pszenicę zależne od IgE zarówno u dzieci, jak i dorosłych.Chociaż uczulenie na pszenicę oceniane na podstawie IgE w surowicy występuje częściej u dorosłych, alergia na pszenicę wykazuje większą częstość występowania u dzieci. 

Natychmiastowa alergia na pszenicę występuje głównie u dzieci, które często wyrastają z niej w wieku szkolnym, podobnie jak w przypadku alergii na jaja lub mleko. Większość dzieci uczulonych na pszenicę cierpi na atopowe zapalenie skóry o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego, a spożycie pszenicy może wywołać typowe reakcje IgE:

• w tym pokrzywkę,

• obrzęk naczynioruchowy,

• niedrożność oskrzeli,

• nudności i bóle brzucha,

• w ciężkich przypadkach ogólnoustrojową anafilaksję. 

U dorosłych alergie pokarmowe od spożytej pszenicy występuje rzadko: najczęstszym wariantem u dorosłych są objawy w wyniku połączenia przyczynowego spożycia pokarmu i wysiłku fizycznego (a także niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub alkoholu). U dorosłych objawy żołądkowo-jelitowe alergii pokarmowych mogą być łagodne i trudne do rozpoznania, najczęstsze to biegunka i wzdęcia.

Najgroźniejszą postacią alergii na pszenicę jest wstrząs anafilaktyczny (rzadko występuje).

W zależności od czasu wystąpienia reakcję uczuleniową dzielimy na:

-natychmiastową - do 1-2 godzin od spożycia pokarmu

-późną - objawiająca się po kilku godzinach, a czasem nawet  po 1-2 dniach.

Testy prowokacyjne pozostają złotym standardem w diagnostyce alergii na pszenicę, ale są kłopotliwe i potencjalnie niebezpieczne. Aby mieć pewność, ze objawy alergii na pszenicę nie są objawami celiakii , należy oznaczyć  stężenie przeciwciał typowych dla celiakii (tTG, EmA, DGP), które nie występują w przypadku alergii na pszenicę.

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten / pszenicę

Charakteryzująca się pojawieniem się szeregu objawów trawiennych i pozatrawiennych związanych ze spożyciem glutenu i innych białek pszenicy u pacjentów, u których wykluczono celiakię i alergię na pszenicę.  W przeciwieństwie do celiakii, pacjenci z niecelipkalną nadwrażliwością na gluten/pszenicę nie wykazują zmian w przepuszczalności jelit  i zamiast dominować w aktywacji odporności nabytej, dowody sugerują, że mechanizmy odporności wrodzonej będą aktywowane. Gluten nie byłby jedynym wyzwalającym antygenem pszenicy w nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten/pszenicę. Inne białka, w tym inhibitory alfa-amylazy/trypsyny, niektóre węglowodany (FODMAP), a nawet drożdże mogą przyczyniać się do wystąpienia objawów.Obraz kliniczny może być bardzo podobny do celiakii. 

Najczęściej opisywane objawy to:

• ból brzucha (80%),

• przewlekła biegunka (73%),

• zmęczenie (33%),

• wzdęcie brzucha (26%),

• egzema,

• ból głowy,

• niewyraźne widzenie,

• depresja,

• niedokrwistość,

• parestezje w nogach, ramiona oraz ból rąk i stawów. 

Jeśli chodzi o celiakię  u dzieci z nieceliakalna nadwrażliwością na gluten, objawy pozajelitowe występują rzadziej niż u dorosłych .

Rozpoznanie stawia się w przypadku wystąpienia objawów związanych ze spożyciem glutenu/pszenicy z ujemną serologią celiakii, ujemnymi wynikami testów immunoalergicznych (test punktowy, swoiste IgE i test płatkowy dla pszenicy), prawidłową biopsją dwunastnicy i ustąpieniem objawów przy przestrzeganiu dieta bezglutenowa/bez pszenicy przez co najmniej 3 tygodnie. 

Jeśli pacjent nie ma celiakii, ani alergii na pszenicę, a mimo to wykluczenie  glutenu z diety mu pomaga, a ponowne wprowadzenie szkodzi, można mówić o zdiagnozowaniu nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten / pszenicę.

Leczenie polega na wprowadzeniu diety bezglutenowej. W przeciwieństwie do celiakii nie wymaga ścisłego przestrzegania zaleceń, ponieważ do tej pory nie opisano żadnych powikłań odległych.

Jeśli chcesz dowiedzieć się jaki ma wpływ celiakia na nietolerancje laktozy, zapraszam do artykułu:

„Nietolerancja laktozy- co ją łączy z celiakią?”

Źródła:

1.Salami T.:Dermatitis herpetiformis.Clin Exp Dermatol.2019 Oct;44(7):728-731. doi: 10.1111/ced.13992. Epub 2019 May 15.

2.Renal T., Hervonen K., Salami T.:Dermatitis Herpetiformis: An Update on Diagnosis and Management. Am J Clin Dermatol. 2021; 22(3): 329–338.Published online 2021 Jan 11. doi: 10.1007/s40257-020-00584-2

3. Matsuo H., Dahlstrom J., Tanaka A., Kohno K., Takahashi H., Furumura M., Morita E., :Sensitivity and specificity of recombinant omega-5 gliadin-specific IgE measurement for the diagnosis of wheat-dependent exercise-induced anaphylaxis. Allergy.2008 Feb;63(2):233-6. doi: 10.1111/j.1398-9995.2007.01504.x.

4.Elli L., Branchi F., Tomba C., Villata D., Norsa L., Ferretti F., Roncoroni L., Bardella M. T., :Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity.World J Gastroenterol. 2015 Jun 21; 21(23): 7110–7119.Published online 2015 Jun 21. doi: 10.3748/wjg.v21.i23.7110

5. www.celiakia.pl

6. Szajewska H.: Celiakia i dieta bezglutenowa.Praktyczny poradnik Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakia i na Diecie Bezglutenowej. Warszawa 2021 .Wydanie XVI

Znajdziesz mnie na:

2023 Jabłońska Klaudia dietetyk. Wszelkie prawa zastrzeżone.